Propofol to lek stosowany do wprowadzania i podtrzymywania znieczulenia ogólnego, który działa szybko, ale jego efekty ustępują po krótkim czasie. Jego główne działanie polega na uspokajaniu pacjenta poprzez wzmocnienie działania kwasu gamma-aminomasłowego (GABA) w układzie nerwowym.
Preparat dostępny wyłącznie na receptę: TAK
Postać | Dostępne dawki | Wielkość opakowania | Producent |
---|---|---|---|
Emulsja do wstrzykiwań | 10 mg/ml, 20 mg/ml | 50 ml, 100 ml fiolki | Fresenius Kabi |
Skład
Substancje czynne
- Propofol – główny składnik aktywny odpowiedzialny za efekt uspokajający i znieczulający.
Substancje pomocnicze
- Olej sojowy – stosowany jako nośnik, który pomaga w stabilizacji emulsji.
- Glicerol – poprawia konsystencję i jakość emulsji.
- Lecytyna oczyszczona – działa jako emulgator, ułatwiając mieszanie składników.
- Wodorotlenek sodu – używany do regulacji pH emulsji.
- Woda do wstrzykiwań – rozpuszczalnik, który umożliwia podanie leku w formie iniekcji.
Mechanizm działania
Propofol to środek o działaniu nasennym i znieczulającym, którego mechanizm działania polega na potencjalizacji efektów neuroprzekaźnika GABA w ośrodkowym układzie nerwowym. Wzmacniając działanie GABA, propofol zwiększa przepuszczalność błon komórkowych dla jonów chlorkowych, co prowadzi do hiperpolaryzacji komórek nerwowych i ich uspokojenia. Efekt ten powoduje szybkie wystąpienie sedacji i utratę przytomności, co jest wykorzystywane podczas indukcji i podtrzymywania znieczulenia ogólnego.
Wskazania do stosowania
Propofol jest stosowany przede wszystkim do indukcji i podtrzymywania znieczulenia ogólnego u pacjentów dorosłych i dzieci. Ponadto znajduje zastosowanie w sedacji pacjentów hospitalizowanych, szczególnie w oddziałach intensywnej terapii. Może być również wykorzystywany w krótkotrwałych procedurach chirurgicznych, które wymagają szybkiego i krótkotrwałego znieczulenia.
Dawkowanie
Dawkowanie u dorosłych
Dawka propofolu dla dorosłych zależy od rodzaju procedury oraz stanu pacjenta. Zazwyczaj do indukcji znieczulenia stosuje się dawkę 1,5-2,5 mg/kg masy ciała, a do podtrzymania znieczulenia 4-12 mg/kg/godz. Dawki te mogą być modyfikowane w zależności od reakcji pacjenta oraz zastosowania innych środków znieczulających.
Dawkowanie u dzieci
U dzieci dawki propofolu są zazwyczaj mniejsze niż u dorosłych, a ich zakres wynosi 1-2 mg/kg masy ciała do indukcji znieczulenia. Do podtrzymania stosuje się od 9 do 15 mg/kg/godz. Ważne jest, aby dostosować dawkę indywidualnie, uwzględniając wiek i wagę dziecka.
Dawkowanie w szczególnych populacjach
U pacjentów w podeszłym wieku dawki początkowe powinny być zmniejszone, uwzględniając ich możliwą większą wrażliwość na propofol. Podobnie, u pacjentów z chorobami wątroby i nerek może być konieczne dostosowanie dawki. Każdorazowe modyfikacje powinny odbywać się pod kontrolą lekarza.
Przeciwwskazania
Propofol nie powinien być stosowany u pacjentów z nadwrażliwością na propofol lub którykolwiek ze składników pomocniczych. Jest także przeciwwskazany u pacjentów z zaburzeniami lipidowymi oraz u osób z ciężką niewydolnością serca poza intensywną terapią. Ostrożność należy zachować u pacjentów z chorobami dróg oddechowych.
Interakcje z innymi lekami
Interakcje z lekami nasennymi i uspokajającymi
Propofol może nasilać działanie leków nasennych i uspokajających, takich jak benzodiazepiny. W połączeniu z tymi środkami może dojść do wzmocnienia efektu sedacyjnego i depresji ośrodka oddechowego.
Interakcje z lekami wpływającymi na układ nerwowy
Leki działające na układ nerwowy, takie jak opioidy, mogą wzmagać działanie propofolu, co może prowadzić do głębszej sedacji lub depresji oddechowej. Wymaga to dostosowania dawkowania i ścisłego monitorowania pacjenta.
Interakcje z alkoholem
Spożycie alkoholu może nasilać działanie uspokajające propofolu i zwiększać ryzyko depresji oddechowej. Zaleca się unikanie spożycia alkoholu przed i po podaniu propofolu.
Możliwe działania niepożądane
Działania niepożądane ze strony układu nerwowego
Do najczęstszych działań niepożądanych należą zawroty głowy, senność oraz ból głowy. W rzadkich przypadkach może dojść do wystąpienia drgawek lub podwójnego widzenia.
Działania niepożądane ze strony układu sercowo-naczyniowego
Propofol może powodować obniżenie ciśnienia krwi oraz bradykardię. W niektórych przypadkach może dojść do zatrzymania akcji serca, szczególnie u pacjentów z istniejącymi chorobami serca.
Reakcje alergiczne
Reakcje alergiczne na propofol są rzadkie, ale mogą wystąpić. Objawiają się wysypką, świądem, a w ciężkich przypadkach anafilaksją. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów alergii należy natychmiast przerwać podawanie leku.
Stosowanie z jedzeniem i piciem
Nie zaleca się spożywania posiłków i napojów na kilka godzin przed planowanym podaniem propofolu. Ma to na celu zmniejszenie ryzyka aspiracji treści żołądkowej podczas znieczulenia. Pacjent powinien skonsultować się z lekarzem w celu uzyskania szczegółowych zaleceń dotyczących przerwy od jedzenia i picia.
Ostrzeżenia i środki ostrożności
Ostrzeżenia dotyczące ciąży i karmienia piersią
Propofol przechodzi przez łożysko, dlatego jego stosowanie w ciąży powinno odbywać się tylko w przypadku, gdy korzyści przeważają nad ryzykiem. Nie zaleca się karmienia piersią w ciągu kilku godzin po podaniu propofolu.
Środki ostrożności u pacjentów z chorobami wątroby i nerek
Pacjenci z chorobami wątroby i nerek mogą wymagać dostosowania dawki propofolu. Lekarz powinien dokładnie monitorować funkcje tych narządów podczas stosowania leku.
Uwagi dotyczące prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn
Po podaniu propofolu pacjent nie powinien prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn przez co najmniej 24 godziny. Propofol powoduje senność i zmniejszenie zdolności koncentracji, co może wpływać na bezpieczeństwo wykonywania takich czynności. Pacjenci powinni być ostrzegani o potencjalnym ryzyku związanym z obsługą maszyn i prowadzeniem pojazdów.