Propofol

« Back to Glossary Index

Propofol to lek stosowany do wprowadzania i podtrzymywania znieczulenia ogólnego, który działa szybko, ale jego efekty ustępują po krótkim czasie. Jego główne działanie polega na uspokajaniu pacjenta poprzez wzmocnienie działania kwasu gamma-aminomasłowego (GABA) w układzie nerwowym.

Preparat dostępny wyłącznie na receptę: TAK

PostaćDostępne dawkiWielkość opakowaniaProducent
Emulsja do wstrzykiwań10 mg/ml, 20 mg/ml50 ml, 100 ml fiolkiFresenius Kabi

Skład

Substancje czynne

  • Propofol – główny składnik aktywny odpowiedzialny za efekt uspokajający i znieczulający.

Substancje pomocnicze

  • Olej sojowy – stosowany jako nośnik, który pomaga w stabilizacji emulsji.
  • Glicerol – poprawia konsystencję i jakość emulsji.
  • Lecytyna oczyszczona – działa jako emulgator, ułatwiając mieszanie składników.
  • Wodorotlenek sodu – używany do regulacji pH emulsji.
  • Woda do wstrzykiwań – rozpuszczalnik, który umożliwia podanie leku w formie iniekcji.

Mechanizm działania

Propofol to środek o działaniu nasennym i znieczulającym, którego mechanizm działania polega na potencjalizacji efektów neuroprzekaźnika GABA w ośrodkowym układzie nerwowym. Wzmacniając działanie GABA, propofol zwiększa przepuszczalność błon komórkowych dla jonów chlorkowych, co prowadzi do hiperpolaryzacji komórek nerwowych i ich uspokojenia. Efekt ten powoduje szybkie wystąpienie sedacji i utratę przytomności, co jest wykorzystywane podczas indukcji i podtrzymywania znieczulenia ogólnego.

Wskazania do stosowania

Propofol jest stosowany przede wszystkim do indukcji i podtrzymywania znieczulenia ogólnego u pacjentów dorosłych i dzieci. Ponadto znajduje zastosowanie w sedacji pacjentów hospitalizowanych, szczególnie w oddziałach intensywnej terapii. Może być również wykorzystywany w krótkotrwałych procedurach chirurgicznych, które wymagają szybkiego i krótkotrwałego znieczulenia.

Dawkowanie

Dawkowanie u dorosłych

Dawka propofolu dla dorosłych zależy od rodzaju procedury oraz stanu pacjenta. Zazwyczaj do indukcji znieczulenia stosuje się dawkę 1,5-2,5 mg/kg masy ciała, a do podtrzymania znieczulenia 4-12 mg/kg/godz. Dawki te mogą być modyfikowane w zależności od reakcji pacjenta oraz zastosowania innych środków znieczulających.

Dawkowanie u dzieci

U dzieci dawki propofolu są zazwyczaj mniejsze niż u dorosłych, a ich zakres wynosi 1-2 mg/kg masy ciała do indukcji znieczulenia. Do podtrzymania stosuje się od 9 do 15 mg/kg/godz. Ważne jest, aby dostosować dawkę indywidualnie, uwzględniając wiek i wagę dziecka.

Dawkowanie w szczególnych populacjach

U pacjentów w podeszłym wieku dawki początkowe powinny być zmniejszone, uwzględniając ich możliwą większą wrażliwość na propofol. Podobnie, u pacjentów z chorobami wątroby i nerek może być konieczne dostosowanie dawki. Każdorazowe modyfikacje powinny odbywać się pod kontrolą lekarza.

Przeciwwskazania

Propofol nie powinien być stosowany u pacjentów z nadwrażliwością na propofol lub którykolwiek ze składników pomocniczych. Jest także przeciwwskazany u pacjentów z zaburzeniami lipidowymi oraz u osób z ciężką niewydolnością serca poza intensywną terapią. Ostrożność należy zachować u pacjentów z chorobami dróg oddechowych.

Interakcje z innymi lekami

Interakcje z lekami nasennymi i uspokajającymi

Propofol może nasilać działanie leków nasennych i uspokajających, takich jak benzodiazepiny. W połączeniu z tymi środkami może dojść do wzmocnienia efektu sedacyjnego i depresji ośrodka oddechowego.

Interakcje z lekami wpływającymi na układ nerwowy

Leki działające na układ nerwowy, takie jak opioidy, mogą wzmagać działanie propofolu, co może prowadzić do głębszej sedacji lub depresji oddechowej. Wymaga to dostosowania dawkowania i ścisłego monitorowania pacjenta.

Interakcje z alkoholem

Spożycie alkoholu może nasilać działanie uspokajające propofolu i zwiększać ryzyko depresji oddechowej. Zaleca się unikanie spożycia alkoholu przed i po podaniu propofolu.

Możliwe działania niepożądane

Działania niepożądane ze strony układu nerwowego

Do najczęstszych działań niepożądanych należą zawroty głowy, senność oraz ból głowy. W rzadkich przypadkach może dojść do wystąpienia drgawek lub podwójnego widzenia.

Działania niepożądane ze strony układu sercowo-naczyniowego

Propofol może powodować obniżenie ciśnienia krwi oraz bradykardię. W niektórych przypadkach może dojść do zatrzymania akcji serca, szczególnie u pacjentów z istniejącymi chorobami serca.

Reakcje alergiczne

Reakcje alergiczne na propofol są rzadkie, ale mogą wystąpić. Objawiają się wysypką, świądem, a w ciężkich przypadkach anafilaksją. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów alergii należy natychmiast przerwać podawanie leku.

Stosowanie z jedzeniem i piciem

Nie zaleca się spożywania posiłków i napojów na kilka godzin przed planowanym podaniem propofolu. Ma to na celu zmniejszenie ryzyka aspiracji treści żołądkowej podczas znieczulenia. Pacjent powinien skonsultować się z lekarzem w celu uzyskania szczegółowych zaleceń dotyczących przerwy od jedzenia i picia.

Ostrzeżenia i środki ostrożności

Ostrzeżenia dotyczące ciąży i karmienia piersią

Propofol przechodzi przez łożysko, dlatego jego stosowanie w ciąży powinno odbywać się tylko w przypadku, gdy korzyści przeważają nad ryzykiem. Nie zaleca się karmienia piersią w ciągu kilku godzin po podaniu propofolu.

Środki ostrożności u pacjentów z chorobami wątroby i nerek

Pacjenci z chorobami wątroby i nerek mogą wymagać dostosowania dawki propofolu. Lekarz powinien dokładnie monitorować funkcje tych narządów podczas stosowania leku.

Uwagi dotyczące prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn

Po podaniu propofolu pacjent nie powinien prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn przez co najmniej 24 godziny. Propofol powoduje senność i zmniejszenie zdolności koncentracji, co może wpływać na bezpieczeństwo wykonywania takich czynności. Pacjenci powinni być ostrzegani o potencjalnym ryzyku związanym z obsługą maszyn i prowadzeniem pojazdów.